Muzeum Farmacji

Podobnie jak w ubiegłych latach Muzeum Farmacji UJ CM zaprasza na bezpłatne zwiedzanie ekspozycji stałej w ramach Dnia Otwartego Muzeów Krakowskich, który odbędzie się 19 listopada (niedziela). Zapraszamy w godzinach 9.30 do 15.00.

 

W tym roku, 4 września przypada 20. rocznica śmierci długoletniego dyrektora Muzeum Farmacji, dr. Leszka Ekierta, który kierował Muzeum w latach 1989–2002.

Dr Leszek Jan Ekiert urodził się 27 grudnia 1953 r. w Kamieniu Pomorskim. Pięć miesięcy później jego rodzina przeprowadziła się do Makowa Podhalańskiego. Tam też uczęszczał do szkoły podstawowej, a do liceum w Suchej Beskidzkiej. Studiował na Wydziale Farmaceutycznym Akademii Medycznej w Krakowie. Studia te ukończył w 1977 r. z wyróżnieniem, uzyskując stopień magistra farmacji.

W latach 1977–1985 Leszek Ekiert był asystentem w Katedrze Chemii Organicznej Wydziału Farmaceutycznego AM. W tym okresie, a także później, opublikował, wspólnie z innymi autorami, kilkanaście prac, głównie o tematyce chromatograficznej. Stopień doktora nauk farmaceutycznych uzyskał w 1985 r. na podstawie dysertacji „Zależność pomiędzy chromatograficznymi parametrami retencji a strukturą związków organicznych”, za którą otrzymał Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej.

Po ukończeniu kursu psychologii i pedagogiki, organizowanym przez Studium Podyplomowe UJ, a także Studium Muzeologicznego UJ, w 1989 r. objął stanowisko dyrektora Muzeum Farmacji Collegium Medicum UJ. Stało się to na rok przed przeniesieniem zbiorów Muzeum z ul. Basztowej 3 do nowej siedziby przy ul. Floriańskiej 25. Dr Leszek Ekiert kierował przeprowadzką i aranżacją stałej ekspozycji, którą otwarto w marcu 1991 r. Jako dyrektorowi Muzeum Farmacji powierzono mu również wykłady dla studentów Wydziału Farmaceutycznego UJ z historii farmacji i propedeutyki farmaceutycznej. Był też opiekunem kilkudziesięciu prac magisterskich z zakresu historii leków, aptekarstwa i prawodawstwa farmaceutycznego.

Dr Leszek Ekiert opublikował kilkadziesiąt artykułów z dziedziny historii farmacji, w większości na łamach „Farmacji Polskiej”, wśród nich kilka publikacji na temat alchemii, którą szczególnie się interesował. Był też współautorem albumu „Muzeum Farmacji Uniwersytetu Jagiellońskiego”. W 1998 został członkiem Komisji Historii i Filozofii Medycyny PAN w Krakowie, a w latach 1993–1998 pełnił funkcję przewodniczącego Sekcji Historii Farmacji krakowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego (1993–1998). Był także redaktorem naczelnym dwumiesięcznika „Farmacja Krakowska” (1993–1995), poświęconego zagadnieniom historii farmacji,

Za swoją działalność – naukową, redakcyjną i organizacyjną – Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego odznaczył go Medalem im. Szastera, a także Medalem im. Ignacego Łukasiewicza. W 1999 r. został przyjęty w poczet członków Międzynarodowej Akademii Historii Farmacji. Wręczenie dyplomu i medalu tej Akademii miało miejsce we Florencji podczas 34. Międzynarodowego Kongresu Historii Farmacji.

Jako dyrektor Muzeum był bardzo życzliwy dla współpracowników. Każdemu z nich proponował podjęcie dodatkowych studiów, zachęcał do udziału w zjazdach naukowych, sugerował tematy artykułów, mobilizował do rozwoju naukowego. Często zapraszał kolegów do swojego gabinetu, po to tylko, żeby chwilkę porozmawiać, interesował się sprawami prywatnymi, doradzał i wspierał. Był człowiekiem życzliwym, koleżeńskim i towarzyskim i takim właśnie został zapamiętany.

Dr Leszek Ekiert zmarł w Krakowie, 4 września 2002 roku, w wieku 48 lat. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Makowie Podhalańskim.

 

Muzeum Farmacji UJ CM bierze udział w X jubileuszowej edycji Cracow Art Week Krakers 2021.   W dniach 15 – 20 czerwca w godzinach otwarcia Muzeum Farmacji można oglądać prace artystów, wkomponowane w stałą ekspozycję Muzeum.  Artyści stworzyli prace w kontekście własnych spostrzeżeń względem pochodzącej z wnętrzności kaszalotów ambry. Dzięki szczególnym zbiorom Muzeum Farmacji prace mogą egzystować w osobliwych okolicznościach. Ambra to wydzielina tworząca się w przewodzie pokarmowym kaszalotów. Od najdawniejszych czasów była ceniona jako dodatek do perfum. W europejskiej medycynie ambrę stosowano w takich dolegliwościach jak bóle głowy, grypa, epilepsja, a także — w czasie epidemii dżumy, w postaci noszonych przy sobie kulek, jako ochrona przed zepsutym powietrzem, które jakoby było przyczyną tej choroby. Więcej informacji na stronie wydarzenia: https://cracowartweek.pl/no-hope-program-partnerski/mo.  W ramach Czarnego Zakładu odbędzie się grawerowanie skóry w sobotę 19.06 w godzinach: 11:00-15.00, przerwa techniczna: 12:00-12:30.

     

 

Muzeum Farmacji UJ CM brało udział w tegorocznej edycji Cracow Art Week Krakers, której ideą przewodnią było hasło “Sztuka pojęcie otwarte”. W dniach 16 – 25 października 2020 roku można było oglądać prace artystów, wkomponowane w stałą ekspozycję Muzeum.

Więcej informacji na stronie wydarzenia:

 

Program główny – edycja „Sztuka pojęcie otwarte”

Muzeum Farmacji | ul. Floriańska 25

 

Prof. dr hab. Wojciech Roeske

W dniu 25 kwietnia mija 20 rocznica śmierci Profesor Wojciech  Roeske, wybitnego historyka farmacji, który przez ponad 20 lat (1965-1986) prowadził nasze Muzeum, zapisując się złotymi zgłoskami w jego historii. Profesor zostawił po sobie bogaty dorobek naukowy z zakresu historii farmacji i muzealnictwa, godnie reprezentował polskich farmaceutów na licznych kongresach międzynarodowych, a także wystarał się u władz miasta Krakowa przyznanie promesy nowej siedziby dla Muzeum – renesansowej kamienicy przy ulicy Floriańskiej 25.

Wojciech Roeske (1916-2001) pochodził z Trzemeszna (Wielkopolska). Po ukończeniu miejscowego gimnazjum (1936) podjął studia farmaceutyczne na Uniwersytecie w Poznaniu, które kontynuował na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1945 roku uzyskał dyplom magistra farmacji. Przez kilka lat był asystentem prof. Władysława Szafera w Ogrodzie Botanicznym UJ, gdzie w 1949 roku obronił pracę doktorską z farmakognozji, a następnie  został powołany do  służby wojskowej w korpusie Sanitarnym WP. Pracował m.in. jako kierownik apteki w Okręgowym Szpitalu Wojskowym w Krakowie. Po skończeniu służby wojskowej (w randze podpułkownika), w  latach 1961-65 wykładał historię farmacji i deontologię w Akademii Medycznej we Wrocławiu. W 1964 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego na Wydziale Farmaceutycznym AM w Łodzi na podstawie rozprawy pt. Ignacy Łukasiewicz 1822-1882. Uważa się ten fakt za pierwszą pracę habilitacyjną z zakresu historii farmacji w kraju. W roku następnym powierzono mu stanowisko dyrektora Muzeum Farmacji AM w Krakowie. Profesor prowadził wykłady z historii farmacji, propedeutyki i deontologii dla studentów farmacji AM w Krakowie. Często podkreślano duże znaczenie tych wykładów w kształtowaniu tożsamości zawodowej studentów.

 

Krzysztof Kmieć, Ex libris Wojciecha Roeske, 1992, 59×57 mm, X5, op. 140

Należał zarówno do polskich, jak i zagranicznych towarzystw naukowych. W 1956 roku współtworzył Sekcje Historii Farmacji przy Zarządzie Głównym, której  krakowski Oddział założył w  1975 roku i prowadził do 1986 roku.

Był promotorem 20 prac magisterskich i 5 doktorskich. Opracował  ponad 300 prac naukowych, w tym 14 książek, m.in.: Polska ceramika apteczna w Muzeum Farmacji A.M. w Krakowie (1973), Ignacy Łukasiewicz 1822-1882 (1962, 1974), Zabytkowe szkło apteczne w Muzeum Farmacji Akademii Medycznej w Krakowie  (1986), Ceramika apteczna z Prószkowa w Muzeum Farmacji AM w Krakowie  (1978), Bibliografia polskiej historiografii farmaceutycznej 1816-1971  (1973), album Polskie Apteki (1991).

Wśród odznaczeń Profesora należy wymienić: Plakietę Schelenza przyznaną przez  Internationale Gesselschaft für Geschichte der Pharmazie (1981), Medal Georga Urdanga nadany przez American Institute of the History of Pharmacy (1993),  Medal im. Ignacego Łukasiewicza przyznany przez Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, 1970), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1975), a także tytuł Honorowego Członka Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego (1988) oraz Polskiego Towarzystwa Historii Medycyny i Farmacji (1989).

Profesor był postacią barwną o szerokich zainteresowaniach, także artystycznych, chętnie grał na pianinie, pisał fraszki a także rzeźbił, malował i rysował, o czym nadmienia w swoich pamiętnikach pt. Z Polską Farmacją przez życie (1999).

 

Wojciech Roeske, jedna z 80 –ciu plansz wykonanych w aptece podczas II wojny światowej  na podstawie dawnego zielnika.

Poza tym,  jak napisała dr Alina Zduńska: „miał duże poczucie humoru, równocześnie był porywczy i impulsywny, lecz zarazem trudzący się żarliwie i ofiarnie ku chwale farmacji” (Ad maiorem Pharmaciae gloriam. „Gazeta Farmaceutyczna”, nr 3, 1996, s. 38, 42 – 44).

 

13 marca 2021 roku przypada 10 rocznica śmierci znanego i cenionego krakowskiego farmaceuty i grafika Krzysztofa Kmiecia (1950-2011). Ze względu na obecną sytuację pandemiczna zaplanowane wcześniej uroczystości jubileuszowe zostały przesunięte na czas późniejszy, natomiast w Muzeum Farmacji została udostępniona wystawa pt. Motywy roślinne w ekslibrisach Krzysztofa Kmiecia, prezentująca 125 ekslibrysów farmaceuty-artysty.

Krzysztof Kmieć zawodowo był związany z Katedrą Farmakognozji UJCM, a hobbystycznie tworzył z ogromną pasją i zaangażowaniem ekslibrysy. W ciągu 25 lat pracy artystycznej wykonał ich 2873, najczęściej w technice linorytu. Tematyka tych maleńkich dzieł była bardzo różnorodna. Wśród znaków graficznych adresowanych do farmaceutów rozpoznajemy sporo roślin leczniczych, a zwłaszcza ulubionego kasztanowca, który był także tematem Jego rozprawy doktorskiej. Swoje prace Krzysztof Kmieć prezentował na ponad 160. wystawach zbiorowych i ponad 130. indywidualnych w kraju i zagranicą. Jego ekslibrisy znajdują się w zbiorach polskich i zagranicznych.

Ukazało się kilka albumów ilustrujących jego twórczość: Ekslibrisy historyków farmacji, współautor (2002); Motyw konia w ekslibrisie, (2002); Ekslibrisy farmaceutów, (2004); Ignacy Łukasiewicz i jego dzieło w ekslibrisie, współautor (2004); Rośliny lecznicze w Panu Tadeuszu (2005, 2010); Ekslibrisy (2005); Ekslibrisy aktorów polskich (2006); Góry w ekslibrisie (2005); Święci Kosma i Damian patroni farmacji jako motyw ekslibrisu, współautor (2005); Ekslibrisy wierszem pisane, współautor (2005); Kraków i Krakowianie (2007); Ekslibrisy. Żywioł wody (2009); Ekslibrisy. Artyści sceny, Baden – Szwajcaria (2009); Medycyna. Ziołolecznictwo. Sacrum. Ekslibrisy, Kraków (2009); Ekslibrisy polskich olimpijczyków, Kraków – Warszawa – Vancouver (2010) i inne.

Był również zapalonym podróżnikiem, od lat 70. uczestniczył w wielu wyprawach i wyjazdach do egzotycznych regionów świata – szczególnie do Azji i Ameryki Południowej.

Odznaczenia i wyróżnienia doktora Kmiecia: tytuł Pasjonata Farmacji w plebiscycie „Gazety Farmaceutycznej” (2003), Medal im. Ignacego Łukasiewicza przyznany przez Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne (2004), Odznaka Prezydenta Miasta Krakowa „Honoris Gratia” (2010) oraz Medal im. Bronisława Koskowskiego i wyróżnienie: Mecenas Samorządu Aptekarskiego przyznane pośmiertnie przez Naczelną Izbę Aptekarską (2014). Był członkiem Międzynarodowej Akademii Historii Farmacji i Małopolskiej Rady Olimpijskiej. Krzysztofa Kmiecia pamiętamy jako człowieka wielu pasji, który kochał życie, we wszystkim co robił odnajdywał radość, którą dzielił się z otoczeniem.

Krakowskie Muzeum Farmacji aktywnie działa na rzecz popularyzowania artystycznej schedy tego nietuzinkowego farmaceuty. Podczas uroczystości w pierwszą rocznicę śmierci dr. Kmiecia, w 2012 roku grupa przyjaciół artysty przykazała do naszych zbiorów portretu artysty.

W latach następnych wspólnie z Muzeum Farmacji UJ CM i Galerią Ekslibrisu Domu Kultury „Podgórze” zorganizowano dwie wystawy ekslibrysów Jego autorstwa: Farmacja i farmaceuci (2014) oraz Góry na ekslibrysach Krzysztofa Kmiecia (2015).

W tym roku, 30 stycznia przypada pięćdziesiąta rocznica śmierci dra Stanisława Pronia, założyciela Muzeum Farmacji UJ CM w Krakowie. Z jego inicjatywy, w 1946 roku przy Okręgowej Izbie Aptekarskiej w Krakowie zaczęto tworzyć Muzeum Aptekarstwa Ziemi Krakowskiej, obecnie Muzeum Farmacji UJ CM. Stanisław Proń jako pierwszy dyrektor placówki przez ponad 18 lat starał się o jej rozwój i pozyskiwanie nowych eksponatów, związanych z historią farmacji i aptekarstwa. W wyniku kwerendy, prowadzonej przez niego z wielkim zaangażowaniem na terenie całej Polski, powstała kolekcja, sukcesywnie wzbogacana, należąca obecnie do najważniejszych w Europie. Historię tworzenia krakowskiego Muzeum Farmacji Stanisław Proń utrwalił we wspomnieniach zatytułowanych „Szukałem człowieka”, które zostały wydane przez Muzeum Farmacji w 2016.

Dr Stanisław Proń spoczywa na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.